‘L’eau c’est la vie’, ‘water is leven’. Onder dat motto strijden watercomités voor een betere toegang tot water in de volkswijken van Goma. De installatie van watertanks is geen doel op zich, maar wel een stap in het versterken van de gemeenschap om op te komen voor en te genieten van het recht op water.
De stad Goma in het noordoosten van Congo ligt vlak aan het immense Kivumeer. Maar toch is de toegang tot water in de volkswijken niet evident. In 2017 installeerde Viva Saluds partner Etoile du Sud (EDS) een watertank van 10 m³ in de afgelegen wijk Lac Vert. Een investering die heel wat in gang zette voor de buurt.
Begin januari 2018 besliste de provinciale Minister van gezondheid in Noord-Kivu om samen te werken met de lokale volkscomités.
Stappen naar het recht op drinkbaar water
De organisatie van een wijk begint door mensen samen te brengen die een zekere invloed hebben in hun gemeenschap en die samen willen nadenken over hoe de levensomstandigheden er beter kunnen worden. Zij brengen samen de problemen van hun wijk in kaart. Eens de prioriteiten duidelijk zijn, breidt deze kerngroep zich uit tot een volkscomité voor gezondheid met geëngageerde mannen en vrouwen uit de wijk. Zij organiseren dan een brede bevraging onder de bevolking. Zo wil Etoile du Sud zo veel mogelijk mensen betrekken bij het project.
In 2017 besliste het lokale volkscomité van Lac Vert dat een betere toegang tot water bovenaan hun agenda moest staan. De buurt had amper toegang tot water, want de nationale watermaatschappij Regideso had hun wijk links laten liggen. Sinds 2010 moest Regideso waterleidingen aanleggen, maar 7 jaar later is er nog altijd geen tank geïnstalleerd.
Mercycorps, een Amerikaanse ngo die de nood aan drinkbaar water zag, installeerde in 2014 enkele watertanks in Lac Vert en de naastliggende wijk Mugunga. Maar door een gebrek aan middelen kon de provinciale overheid van Noord-Kivu de opvolging en het onderhoud niet garanderen.
“Bidons jaunes”-betoging voert druk uit op de nationale waterwetgeving
De wijkbewoners wilden al snel zelf betrokken zijn bij het beheer en organiseerden zich in lokale gezondheidscomités met de hulp van Etoile du Sud. Ze kwamen op straat en eisten hun recht op water op tijdens een mars met gele watertonnen, de “bidons jaunes”. Studenten van de film- en theaterschool in Lubumbashi en het RITCS in Brussel filmden de actie in deze documentaire.
De lokale overheid voelde zich gesterkt door de “bidons jaunes”-mars en voerde druk uit op de nationale overheid om de Congolese waterwet aan te passen. Die wet stelt de nationale watermaatschappij verantwoordelijk voor de bevoorrading van het hele grondgebied van de Democratische Republiek Congo. Een bijna onmogelijke opdracht, als je weet dat Congo ongeveer 77 keer groter is dan België en sommige gebieden erg moelijk bereikbaar zijn.
De nieuwe wet die eind 2017 goedgekeurd werd, laat wel samenwerking met derden toe. Dat was een buitenkans voor de lokale gezondheidscomités en watercomités om hun waterprojecten te laten financieren door de provincie van Noord-Kivu.
Eind 2017 installeerde een duurzaam watercomité een nieuwe watertank in de wijk Lac Vert. De tank heeft een capaciteit om een honderdtal families mee te bevoorraden. Een watertanker haalt het water uit het Kivumeer, brengt het naar een lokale zuiveringsinstallatie en transporteert het dan naar de tank in Lac Vert. Het volkscomité neemt zelf het beheer en onderhoud in handen.
Volkscomité inspireert de provinciale overheid
De provinciale overheid zag dat deze lokale watercomités een zelfvoorzienend beheer garanderen en toonde interesse voor een verdere samenwerking. Begin januari 2018 werd de samenwerking concreet na een gesprek met de provinciale Minister voor Gezondheid van Noord-Kivu.
Sawy, advocaat en provinciaal medewerker van Etoile du Sud is een vurig voorstander van duurzame samenwerking met de overheid: “EDS wil dankzij gemeenschapsparticipatie hefbomen voor verandering creëren. Maar de verantwoordelijkheid voor basisvoorzieningen moet in handen genomen worden door de overheid. Het is zo dat de overheid zichzelf kan versterken en de basisrechten van de bevolking kan garanderen”.
Het watercomité van Lac Vert wil nu nog een stap verder gaan. Ze maken plannen om met mobiele tanks het water nog dichter bij de verafgelegen gezinnen te brengen.