Hoe Centro Felix Varela het Cubaanse klimaatplan in praktijk brengt

Cuba, een eiland in de Caraïben, is meer dan andere landen blootgesteld aan de effecten van klimaatverandering. De Cubaanse staat heeft dat goed begrepen en voert een sterk klimaatbeleid met een ambitieus actieplan voor de volgende 100 jaar. Centro Felix Varela, een partner van Viva Salud en Cubanismo.be, neemt actief deel aan het plan.

Een ambitieus klimaatplan

De Cubaanse staat heeft een strijdplan opgestart tegen de klimaatverandering onder de naam “Tarea Vida”, wat zoveel betekent als “Plan voor het leven”. Dit plan is gebaseerd op onderzoek naar klimaatsveranderingen van de Academie voor Wetenschappen van Cuba in 1991. De resultaten en aanbevelingen van dit grootse project, over de gevaren voor en de kwetsbaarheid van de Cubaanse kusten, heeft geleid tot een plan met strategische acties in 11 domeinen.

Centro Felix Varela is een actieve speler in dit programma. Het centrum heeft als opdracht actiemiddelen te ontwikkelen om Cubanen te sensibiliseren rond de risico’s van klimaatopwarming en hun algemene kennis hierover te verbeteren. Het centrum werkt ook aan een betere participatiegraad van de bevolking in de strijd tegen de klimaatverandering en aan de bewustwording om te besparen op het gebruik van water.

Om het hoofd te bieden aan klimaatverandering en de effecten ervan is milieu-educatie en bewustwording van groot belang. Daarom ontwikkelt Centro Felix Varela educatieve acties gebaseerd op de methode van “Green Mapping”.

 

“Green Mapping”, wat is dat?

Dit is een unieke methode waarbij de bewoners zélf de natuurlijke bronnen in hun leefmilieu in kaart gaan brengen. En dit in de letterlijke zin van het woord! Gewapend met een papieren plan met een legende onderzoeken ze naar hun directe, lokale leefmilieu. Elke site met een ecologische, sociale of culturele waarde correspondeert met een bepaald symbool. De bewoners leren op die manier hun leefomgeving beter kennen, door het detecteren van problemen en door het zoeken naar oplossingen met de lokale overheden.

Concrete voorbeelden: een put met vervuild water, een speelplein dat toe is aan renovatie, de ontdekking van een vergeten maar rijk stukje bos, een gemeenschapscentrum met een aangrenzend terrein dat dienst kan doen als voetbalveld, …

Hun slogan: ‘si mapea con amor, tu barrio sera mejor‘, wat vertaald kan worden als: ‘breng je wijk in kaart met liefde, en je wijk zal verbeteren’. “Green Mapping” in Cuba wordt georganiseerd door een nationaal netwerk en gecoördineerd door Centro Felix Varela.

 

Concrete acties en resultaten

Het netwerk heeft als doel vormingen te organiseren rond klimaatverandering en de de effecten ervan op het dagelijkse leven. Deze vorming heeft geleid tot de ontwikkeling van ecologische risicokaarten, die de gemeenschappen en lokale overheden sensibiliseren en informeren over de kwetsbaarheid van hun leefomgeving.

Een van de grootste bedreigingen in Cuba is de droogte. 71% van het Cubaans grondgebied is onderhevig aan droogte, en 33% daarvan aan gemiddelde tot extreme droogte. De drinkwaterreservoirs in de hoofdstad Havana zijn slechts gevuld tot 19% van hun totale capaciteit.

Centro Felix Varela zorgt voor de verspreiding van informatie bij een breder publiek via audiovisuele middelen, exposities en conferenties. Bovendien hebben ze de hydraulische infrastructuur van verschillende gemeenschappen nagekeken. Deze controle heeft geleid tot concrete aanpassingen. In de gemeente Venezuela bijvoorbeeld, die sterk door droogte wordt geteisterd, hebben ze reservoirs geïnstalleerd en waterfilters verspreid om de toegang tot water te garanderen voor het meest kwetsbare deel van de bevolking. De lokale overheid heeft eveneens de installatie van een waterzuiveringsstation goedgekeurd.

Dankzij deze controle, de verspreiding van kennis, van kaarten en concrete actie, heeft het centrum al de volgende zaken kunnen realiseren:

  • de opleiding van klimaatcoaches;
  • bewustmaking van het belang van recyclage en het rationeel gebruik van water;
  • bewustmaking rond agrarische ecologie;
  • het opstarten van workshops voor het bewaren van voedsel;
  • een halt aan het gebruik van pesticiden;
  • het aanplanten van gewassen die resistent zijn tegen ongunstige klimaatsituaties;
  • het schoonmaken van stranden, rivieren en kusten
  • herbebossing, vooral van de mangroves;
  • het maken van een brochure over cyclonen voor Cubaanse studenten.

Duurzame ontwikkelingssamenwerking: een kwestie van rechten

Als we het hebben over ontwikkelingssamenwerking of internationale solidariteit valt het woord ‘rechten’ ongetwijfeld. Toch zien we in de praktijk nog al te vaak projecten die bepaalde problemen willen verhelpen zonder de oorzaken aan te pakken. Daarom maakten Viva Salud, KIYO en Solidagro samen met Docwerkers een video waarom het rechtenverhaal zo belangrijk is voor een duurzame ontwikkelingssamenwerking. 

De 4 pijlers van het rechtenverhaal

Deze video is gebaseerd op een visietekst van Viva Salud, KIYO en Solidagro. In deze visie beschrijven we de 4 pijlers van de rechtenbenadering die overeenstemmen met de rubrieken van de website. Het gaat om de volgende pijlers:

  • Spreken over rechten in plaats van over noden
  • De rol van de overheid
  • Rechthebbenden als actoren van verandering
  • Een goede analyse als basis

 

5 strategieën om rechten af te dwingen

In deze visietekst stellen we ook 5 strategieën die voor ons essentieel zijn om de rechtenbenadering toe te passen in de sector van ontwikkelingssamenwerking:

  • capaciteitsversterking
  • empowerment
  • directe dienstverlening
  • beleidsbeïnvloeding
  • draagvlakversterking

 

De rechtenbenadering toegepast op de coronacrisis

De coronapandemie is een verhaal van mensenrechten. Door de aanpak van de crisis komen die rechten op verschillende vlakken en plekken in de wereld nog meer onder druk te staan, voor de meest kwetsbare groepen in het bijzonder. Daarom inspireert de rechtenbenadering ons ook in de strijd tegen het coronavirus en de sociale, economische en politieke gevolgen ervan.

 

Als we van de strijd tegen het coronavirus een geslaagde onderneming willen maken, zetten we beter onze mensenrechtenbril op. De mensenrechtenbril helpt ons om de grondoorzaken van ongelijkheid te zien. In plaats van te spreken over de noden van de bevolking, legt de rechtenbenadering de structurele onrechtvaardigheden van de coronacrisis bloot. Hoe kan je bijvoorbeeld de quarantaine- en hygiënemaatregelen naleven als je met zeven personen in een kamer woont? Of wat als je in een vluchtelingenkamp een toilet moet delen met tientallen anderen?

 

Als we een situatie bekijken vanuit een rechtenbenadering zien we ook de actoren die verantwoordelijk zijn om onze rechten te verdedigen, te beschermen en te vervullen. Als we erkennen dat iemand een recht heeft, de rechthebbenden, dan erkennen we ook dat iemand anders een plicht heeft, de plichtsdragers. De coronacrisis heeft aangetoond dat overheden de belangrijkste plichtsdragers zijn. Zij staan garant voor de rechten van de bevolking en kunnen beslissen om tijdelijk fundamentele basisrechten en -vrijheden op te schorten in tijden van crisis.

 

Ten slotte plaatst de rechtenbenadering de bevolking centraal. Het is een benadering die vertrekt vanuit het potentieel van mensen om zichzelf te versterken om hun rechten te vervullen en hun eventuele afhankelijkheid van hulp te overstijgen door zich te organiseren. Burgers worden actoren van verandering in plaats van passieve slachtoffers. In verschillende landen zoals Brazilië, Palestina of Congo bijvoorbeeld gaan jongeren van deur tot deur om hygiënische kits uit te delen in de strijd tegen corona.

 

 

Op vele plekken in de wereld zien we dat burgers het heft in handen nemen en de straat op trekken om van de overheid verandering te vragen zodat hun rechten worden gerespecteerd. Enkel als mensen zich verenigen en opkomen voor hun rechten, kunnen ze deze afdwingen en zijn structurele veranderingen mogelijk.

 

> Ontdek onze visietekst over de rechtenbenadering

Een beweging voor gezondheid bouwen: een handleiding voor (gezondheids)activisten

Viva Salud en de People’s Health Movement (PHM) ontwikkelden samen een interactieve handleiding. Ben je een student, academica/academicus of activist die op zoek is naar inspiratie en best practices van over de hele wereld? Dan zal je vast en zeker veel kunnen leren uit deze handleiding. 

Dit boek is een inspiratiebron voor iedereen die strijdt voor het recht op gezondheid!

De strijd voor het recht op gezondheid en sociale rechtvaardigheid werd doorheen de geschiedenis aangedreven door verschillende sociale bewegingen. Ook vandaag is het belangrijk dat de civiele maatschappij een actieve rol blijft spelen. De gemiddelde levensverwachting stijgt en de gezondheidssituatie verbetert over de hele wereld, maar die verbetering gaat wel veel trager dan verwacht en de ongelijkheden op vlak van gezondheid tussen en binnen landen worden groter. Dit is een situatie die we niet kunnen aanvaarden!

Dit boek is bedoeld als een hulp in de strijd voor het recht op gezondheid, de strijd tegen honger, armoede en ongelijke socio-economische structuren. Chiara Bodini zorgde samen met vrijwilligers van de People’s Health Movement voor de redactie. Het is een handleiding om bewegingsopbouw op landniveau te stimuleren en om bij te dragen aan de creatie en versterking van een globale beweging voor gezondheid. 

Dit boek is niet bedoeld als gids met letterlijk te volgen stappen, maar is eerder een inspiratiebron voor iedereen die strijdt voor het recht op gezondheid. De verhalen in het boek gaan over de opbouw van een gezondheidsbeweging van het volk, dus niet over andere types van mobilisering voor gezondheid. Dat betekent dat we ons vooral concentreren op het engagement van het volk en dat de controle over de acties ook in handen is van het volk. 

Het boek kan gebruikt worden door iedereen die meer wil weten over de strijd voor gezondheid wereldwijd en over de PHM, door activisten die inspiratie zoeken en willen leren uit ervaringen van anderen, door groepen die bezig zijn met capaciteitsversterking, door studenten en door academici die onderzoek voeren naar de civiele maatschappij en engagement voor gezondheid. De handleiding is beschikbaar in het Engels, Frans en Spaans.

Deze handleiding is het beginpunt van een voortdurend proces om bewegingsopbouw in de strijd voor gezondheid te documenteren. Wij lezen graag jouw opmerkingen, reacties en verhalen bij het lezen en gebruiken van dit boek. Laat gerust een berichtje achter op de Facebookpagina van de People’s Health Movement of stuur een e-mail naar movementbuilding@phmovement.org.

Van solidariteitsreis tot solidariteitsactie

Door met je eigen ogen onrecht en mensenrechtenschendingen te zien krijg je vanzelf een diepe drang om in solidariteit te handelen met hen die ze moeten ondergaan, vooral via internationale campagnes gedragen door de sociale bewegingen van de landen in kwestie. Dat kon Viva Salud vaststellen tijdens vele solidariteitsreizen naar haar partnerlanden zoals Palestina.

Solidariteitsreizen: getuige zijn van onrecht

Sinds meerdere jaren organiseert Viva Salud solidariteitsreizen naar Palestina voor leden die al in sociale bewegingen zoals Comac, RedFox, Intal en Geneeskunde voor het Volk actief zijn.

Tijdens deze reizen zijn de deelnemers rechtstreeks getuige van de mensenrechtenschendingen door de Israëlische bezetting tegenover het Palestijnse volk. Ze krijgen de gelegenheid om de context van het Palestijnse verzet tegen de Israëlische kolonisatiepolitiek en de verschillende vormen van repressie tegen de Palestijnse sociale beweging beter te begrijpen. Ze ontmoeten ook actoren op het terrein die strijden voor de bevrijding van hun volk en land.

 

> Bekijk de getuigenis van Comac

 

Best practices uitwisselen en elkaar sterker maken

Het is ook een uitstekende manier om best practices over de strijd in Palestina en België uit te wisselen en elkaar sterker te maken: hoe kunnen we ons beter organiseren en zoveel mogelijk mensen mobiliseren? Welke technieken kunnen we gebruiken om in beeld te komen? Hoe kunnen we de beleidsmakers overhalen om naar onze eisen te luisteren? Hoe blijven we verankerd in onze lokale strijd terwijl we ons toch verbinden met de globale strijd? Hoe kunnen we een duidelijke en concrete impact hebben? Hoe houden we het engagement van onze leden op peil? En hoe kunnen we onze solidariteitscampagnes met het Palestijnse volk hier in België beter aanpakken?

 

Internationale solidariteit met het Palestijnse volk

Verschillende bewegingen waar Viva Salud mee samenwerkt zijn erg actief met internationale solidariteitscampagnes voor het Palestijnse volk en huldigen hetzelfde eenvoudige principe dat de Palestijnen dezelfde rechten hebben als de rest van de mensheid. Samen met de Palestijnse sociale beweging roepen ze op tot geweldloze druk op Israël, tot het land het internationaal recht respecteert en een einde maakt aan de apartheid en de bezetting.

 

De campagne tegen Eurovisie in Israël

In 2018 won de Israëlische zangeres Netta het Eurovisiesongfestival. “Volgend jaar vieren we samen het feest van de diversiteit in Jeruzalem!”, riep ze trots. Die uitspraak, choquerend voor wie de context van de Israëlische kolonisatie in Jeruzalem kent, illustreert de wens van Israël om zijn imago op te poetsen en als een land ‘als alle andere’ gezien te worden. Maar Israël is geen land zoals een ander. Sinds meer dan 70 jaar koloniseert Israël Palestina, onderdrukt het de bevolking en heeft het een systeem van apartheid geïnstalleerd.

Voor de Palestijnse sociale beweging en haar bondgenoten was het moreel en politiek ondenkbaar dat het Eurovisiesongfestival zou doorgaan in Israël. Een internationale boycotcampagne werd gelanceerd.

Er werden heel wat acties gelanceerd in verschillende Europese landen, waaronder een grote actie in België op 14 mei 2019. Activisten installeerden symbolische checkpoints bij de VRT en de RTBF om te protesteren tegen de uitzending van het Eurovisiesongfestival in Israël. Tijdens de actie verkleden activisten zich als Israëlische soldaten en Palestijnse gevangen om de politiek van apartheid en bezetting door de Israëlische staat aan te klagen. “Het positieve imago dat Israël laat zien strookt niet met de werkelijkheid, waarin Israël de Palestijnen al decennialang bezet en militair onderdrukt. Een openbare omroep heeft de plicht zich hier niet medeplichtig aan te maken. Niet deelnemen is een krachtig signaal” – Véronique Coteur, Intal.

Onder de deelnemers aan de actie waren verschillende leden van sociale bewegingen, waarvan sommige deelgenomen hadden aan solidariteitsreizen van Viva Salud naar Palestina. Velen namen deel aan deze campagne om de Palestijnen te ondersteunen in het veranderen van de machtsverhoudingen te veranderen en Israël ertoe te dwingen het humanitair en internationaal recht te respecteren. Voor de Belgische en Europese sociale bewegingen is het ook belangrijk dat onze landen en bedrijven zich niet medeplichtig maken aan deze schendingen door Israël.

Jong Kortrijk Spreekt

Jong Kortrijk Spreekt is een participatietraject opgestart door KIYO, in samenwerking met Plan International België en de Kinderrechtencoalitie Vlaanderen en Stad Kortrijk. Het initiatief voor het participatief traject begon toen de school athena campus Drie Hofsteden zich in 2017 aansloot bij het project ’School for Rights’ en ernaar streefde kinderrechten meer en zichtbaarder in het schoolbeleid op te nemen.

In het schooljaar 2018 – 2019 wou athena campus Drie Hofsteden inzetten op leerlingenparticipatie en dit niet alleen in het schoolbeleid maar ook in het stadsbeleid van Kortrijk. Een klasgroep van 20 leerlingen (16-19 jaar) maakte kennis met het Kortrijks beleid. Tijdens drie voorbereidende sessies vergeleken de leerlingen het Kortrijkse kind- en jongerenbeleid met hun eigen beleving van de stad en identificeerden ze vijf prioritaire thema’s waarrond ze actiepunten wilden formuleren: diversiteit, mobiliteit, groen in de stad, publieke ruimte en evenementen.

 

Ook Stad Kortrijk startte een aantal voorbereidende projecten rond jongerenparticipatie op. Ze organiseerden verschillende bevragingen in functie van het nieuw bestuursakkoord en het actieplan kind- en jongerenvriendelijke stad. Als afsluiter van de verschillende participatie-initiatieven in het Kortrijkse werd het burgerkabinet ‘Jong Kortrijk Spreekt’ georganiseerd in mei 2019. Hiervoor sloegen KIYO, Plan International België, de Kinderrechtencoalitie en Stad Kortrijk de handen in elkaar. De resultaten van de voorbereidende projecten van Stad Kortrijk en de vijf prioritaire thema’s werden gebruikt als input voor het burgerkabinet ‘Jong Kortrijk Spreekt’. 60 leerlingen uit zeven verschillende Kortrijkse scholen namen deel en stelden hun eigen alternatief rapport op over het Kortrijks jeugdbeleid. Ze gingen samen op zoek naar concrete actiepunten voor de vijf prioritaire topics, die ze aan lokale politici voorlegden.

 

Tijdens de voormiddag schoven de 60 leerlingen aan vijf thematafels aan en werden ze door een moderator en experts begeleid om per thema tot actiepunten voor de stad te komen, via een hiervoor specifiek ontwikkelde methodiek. In de namiddag gingen twee woordvoerders uit elke themagroep in gesprek met Kortrijkse schepenen. De jongeren presenteerden een aantal concrete voorstellen die plenair bediscussieerd werden, in aanwezigheid van de stadsmedewerkers, leerkrachten en alle andere leerlingen van de verschillende scholen. De schepenen reageerden op de aanbevelingen, en gaven aan wat ze wel of niet realistisch vonden. Een jongere die aan het begin van een traject nauwelijks durft te spreken in klasverband, en dan op het einde van het traject in debat gaat met politici op een podium, dit was een heel sterk voorbeeld van empowerment binnen het ‘Jong Kortrijk Spreekt’- traject

 

Met ‘Jong Kortrijk Spreekt’ wil Stad Kortrijk erover waken dat de stem van alle minderjarigen vertegenwoordigd is in het actieplan kind- en jongerenvriendelijke stad. De stad zet hiermee in op volwaardig burgerschap van kinderen en jongeren door de beleidsbetrokkenheid en -impact van kinderen en jongeren te vergroten. ‘Jong Kortrijk Spreekt’ resulteerde in 25 concrete actiepunten verdeeld over de vijf thema’s. Bij elk van de vijf thema’s formuleerden de jongeren bovendien een persoonlijk engagement. In juni 2019 bekeek Stad Kortrijk hoe de 25 actiepunten tot uiting konden komen in het actieplan kind- en jongerenvriendelijke stad[1].

 

Kelly Detavernier, schepen van Onderwijs (Stad Kortrijk): “Scholen zetten sterk in op de maatschappelijke waarden die leven onder de leerlingen en zetten volop in op vergroening en duurzaamheid. Door rechtstreeks met de leerlingen in gesprek te gaan, krijgen we de kans als bestuur om ook hun stem te horen en nieuwe opportuniteiten te ontdekken.”

 

Bekijk hier de video

 

[1] https://www.kortrijk.be/jong-kortrijk-spreekt-burgerkabinet

Action for Rights, jongeren in actie voor hun rechten

A4R promoot actief wereldburgerschap bij leerlingen en begeleidt hen zodat ze een sociale en duurzame actie kunnen opzetten, die een positieve verandering teweegbrengt op school en/of in de samenleving. Dit gebeurt via een online tool die jongeren begeleidt om de acties op te zetten.

Veel jongeren willen zich engageren voor een betere samenleving, maar ze weten niet hoe ze werkelijk iets kunnen veranderen, ze zijn zich niet bewust van hun rechten of denken dat niemand gelooft in hun potentieel. Hierdoor gaat veel talent verloren en opportuniteiten om het anders aan te pakken. KIYO verandert dit door jongeren de tools en vaardigheden te geven om acties te ondernemen rond maatschappelijke uitdagingen zoals ongelijkheid, duurzame ontwikkeling, superdiversiteit, etc. KIYO brengt jongeren hiervoor in contact met jongeren elders in de wereld. Hiervoor werd een online tool ontwikkeld (www.action4rights.be) die een virtuele uitwisseling mogelijk maakt tussen jongeren, hoe ver ze ook van elkaar verwijderd zijn. Twee of meerdere jongerengroepen volgen een parallel traject en wisselen met elkaar uit over een uitdaging, (mogelijke) oplossingen en acties aan de hand van video’s die ze zelf opnemen en uploaden in de tool. Zo komen ze meer te weten over de context in een ander land, over hoe jongeren elders in de wereld opkomen voor hun rechten en kunnen ze elkaar feedback geven en inspireren om tot actie te komen. Deze verschillende sessies worden gegeven aan de jongeren vanuit een door KIYO ontwikkelde visie op empowerment: jongeren worden gesensibiliseerd rond hun rechten en ontdekken hun potentieel en talenten; de jongeren hebben inspraak in het verloop van de activiteiten en kunnen hun mening geven; dit alles gebeurt ook in een veilige omgeving waar jongeren zich ook bv. comfortabel voelen om hun mening te geven; tot slot ontwikkelen ze ook verschillende vaardigheden tijdens dit proces (communicatie, organiseren, samenwerken,…).

 

In 2019 startte een leerlingengroep in Antwerpen gelijktijdig met een jongerengroep in Rio de Janeiro het Action4Rights traject. In een eerste fase identificeerden ze enkele uitdagingen en wisselden hierna filmpjes uit over hun oplossing/actie. De jongeren in Antwerpen en Rio de Janeiro gaven elkaar ook via zelfgemaakte video’s feedback. Het was interessant te zien dat 5 van de 6 door de jongeren gekozen probleemstellingen gelijkliepen in Antwerpen en Rio de Janeiro (milieu, toegang tot cultuur, discriminatie,…). Hiermee wordt voor de jongeren de universaliteit van het rechtenkader duidelijk (in tegenstelling tot lokale noden), en dat ze hiervoor kunnen opkomen. De jongeren brachten onder andere volgende acties naar voor:  een filmpje opnemen rond geweld op school; ontwerpen van schoolbanner rond non-discriminatie; organiseren van een ontbijt om eenzaamheid op school tegen te gaan, jongeren meenemen naar  cultuur en aanbieden van recreatie, opruimacties op de stranden van Rio en hergebruiken van het afval; via kunstopvoeringen het seksisme probleem binnen families bespreekbaar maken, organiseren van debatsessies rond racisme, een online campagne rond geweld tegen jongeren. De coronacrisis stak een stokje voor de eigenlijke uitvoering van de acties, maar dit traject wordt in de toekomst, ook met andere jongerengroepen, verder gezet. Zo wil KIYO zoveel mogelijk jongeren tot actief wereldburgerschap aanzetten.

Act for (y)our rights, een concept voor een vormingsweekend in België

Het is door ons samen te mobiliseren dat we voor een echte systeemverandering kunnen zorgen die mens en planeet centraal stelt in plaats van winstbejag. 

Act for (y)our rights is een inspirerende titel voor een vormingsweekend. Overal ter wereld worden mensenrechten nog altijd geschonden. Hoewel essentiële rechten in veel grondwetten over de hele wereld worden erkend, kunnen veel mensen er helaas niet van genieten. Waarom? Het recht op gezondheid, het recht op voedsel of de rechten van het kind worden onder meer bepaald door de omstandigheden waarin we geboren worden, opgroeien, leven, werken en oud worden. Wanneer we die rechten willen garanderen, moeten we in de eerste plaats de verschillende structurele oorzaken aanpakken die aan de basis liggen van mensenrechtenschendingen: slechte arbeidsomstandigheden, sociale netwerken, een onrechtvaardig sociaal-economisch beleid, een onduurzaam landbouwbeleid, ongelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs…

 

Daarvoor hebben we sterke changemakers nodig. De mobilisatie van sociale bewegingen is meer dan noodzakelijk als we onze rechten en die van anderen willen doen gelden.

 

Het is in deze geest dat KIYO, Solidagro en Viva Salud dit vormingsweekend hebben georganiseerd om de kennis en vaardigheden te versterken van individuen en leden van sociale organisaties die zich willen mobiliseren voor verandering.

 

Via getuigenissen over mobiliserende acties in Palestina en België, kennismaking met instrumenten voor mobiliserende acties en campagnes, verwerven de deelnemers een degelijke achtergrondkennis over de mechanismen van sociale onrechtvaardigheid en hoe ze mensenrechten kunnen opeisen in een context waarin de democratische ruimte voor sociale bewegingen en actie stelselmatig krimpt.

 

Het is door ons samen te mobiliseren dat we voor een echte systeemverandering kunnen zorgen die mens en planeet centraal stelt in plaats van winstbejag. 

 

Getuigenis van Staf Vanduffel, deelnemer aan het weekend “Act for (y)our rights” 2019:

“Voordat ik aan deze training deelnam, kende ik Solidagro, Viva Salud en KIYO niet en had ik nog nooit gehoord van “changemakers” of het concept van empowerment. Voor mij was het weekend een echte “informatiebom”. (…) Tijdens de vele workshops van Labo vzw, Tractie en anderen werd veel aandacht besteed aan de persoonlijke inbreng van ideeën en meningen. Tijdens de lezingen leerde ik veel nieuwe en interessante feiten en werd ik me meer bewust van wat het betekent om een mensenrechtenactivist te zijn. Ik heb een beter inzicht gekregen in de manier waarop hulp kan worden geboden en hoe mensen ter plaatse een grote invloed hebben op de verdediging van hun rechten. Het is goed dat er mensen zijn die zich inzetten voor de mensenrechten en niet alleen hun werk doen, maar ook hun passie. Voor mij was dit weekend een zeer informatieve en plezierige ervaring!”

Defend the defenders: samen komen we op voor sociale bewegingen

Op 10 december vieren we sinds 1948 elk jaar de ondertekening van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Al sinds zo lang blijven sociale bewegingen en mensenrechtenverdedigers wereldwijd onze basisrechten verdedigen. Maar ze lopen ook wereldwijd gevaar. Daarom organiseren Solidagro en Viva Salud met een brede coalitie van vakbonden en niet-gouvernementele organisaties op 10 december de actie ‘Defend the Defenders’ om sociale bewegingen en mensenrechtenverdedigers te steunen.

Hoewel sociale bewegingen en mensenrechtenverdedigers in sommige landen al lang moeten afrekenen met repressie, verergerde deze tendens tijdens de coronapandemie in 2020. Het geweld tegen vertegenwoordigers van vakbonden, mensenrechtenorganisaties en milieubewegingen nam in heel wat landen toe. Ze zijn er het slachtoffer van intimidatie, pesterijen, valse beschuldigingen, onwettige arrestaties, ontvoeringen en zelfs moord.

 

Mensenrechtenverdedigers onder druk

Bernardo Caal Xol uit Guatemala werd meer dan twee jaar geleden aangehouden in zijn geboortestreek Cobán. In die streek bouwen, onder andere, Spaanse multinationals stuwdammen die het milieu aantasten en het grondgebied verwoesten. Bovendien leiden de multinationals het water om waardoor dorpen met een watertekort kampen. Bernardo organiseerde de lokale inheemse gemeenschap en werd daarom tot 7 jaar en 4 maanden opsluiting veroordeeld.

In het nabijgelegen Honduras betekent de bescherming van het milieu een gevaar voor eigen leven. Honduras is een van de meest dodelijke landen voor milieuactivisten. Volgens Global Witness werden sinds 2010 meer dan 120 activisten vermoord, anderen zitten in de gevangenis. 8 activisten van het dorp Guapinol zitten sinds 2015 in de gevangenis omwille van hun verzet tegen twee mijnbouwbedrijven die de waterbronnen voor duizenden mensen vergiftigen.

Colombia is het gevaarlijkste land ter wereld voor syndicalisten en mensenrechtenactivisten. In oktober werd de 18-jarige vakbondsactivist en mensenrechtenverdediger Jayder Quintana vermoord. Hij was lid van de vakbond Fensuagro. Sinds de ondertekening van het vredesakkoord tussen de Colombiaanse overheid en de FARC in 2016 werden meer dan 1.000 activisten vermoord.

De Filipijnse Zara Alvarez is een gezondheids- en mensenrechtenactiviste. Op 17 augustus 2020 werd Zara op brutale wijze vermoord omwille van haar inzet in haar gemeenschap. Verschillende Belgische ngo’s hebben deze zaak aangekaart bij de Filipijnse ambassadeur. Voorlopig zonder reactie.

Thierry Bodson, de huidige voorzitter van het ABVV werd maandag 23 november samen met zestien vakbondsleden door de correctionele rechtbank van Luik veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen en boetes van 600 tot 4.800 euro voor ‘kwaadwillige belemmering van het verkeer’. Deze veroordeling is verontrustend, en is geen alleenstaand feit. Twee jaar geleden werd Antwerpse voorzitter van het ABVV Bruno Verlaeckt veroordeeld omwille van een syndicale actie in de haven van Antwerpen. De veroordeling is een gevaarlijk precedent voor iedereen die collectieve actie onderneemt en criminaliseert zo sociale bewegingen.

 

Oproep voor de bescherming van mensenrechtenverdedigers en sociale bewegingen

Met hun actie roepen de organisatoren van Defend the Defenders de Belgische regering op om:

Mensenrechtenverdedigers en sociale bewegingen te beschermen, om te beginnen in België. Syndicalisten worden in België ontslagen of veroordeeld omwille van hun engagement, terwijl COVID-19 net aantoont hoe belangrijk het is om werknemers goed te beschermen. Daarnaast trad de politie bij recente protesten, voor en tijdens de coronapandemie, onnodig hardhandig op. Sociale bewegingen spelen een sleutelrol in de bescherming van werknemers en het bestendigen van mensenrechten.

Het op te nemen voor sociale bewegingen en mensenrechtenverdedigers wereldwijd. We verwijzen hier naar de dramatische mensenrechtensituatie in de Filipijnen, Colombia, Guatemala en Honduras, waar verschillende Belgische ngo’s en sociale bewegingen samenwerken met partnerorganisaties die onder zware druk staan. We vragen u deze ernstige situatie aan te kaarten bij de ambassadeurs van de respectievelijke landen.

Een coherent buitenlands beleid te voeren met betrekking tot de bescherming van mensenrechten. Zo vinden we het onaanvaardbaar dat België en de Europese Unie handelsverdragen afsluiten met landen als Colombia, waar activisten regelmatig worden vermoord, dat ons land handel voert met landen als Saudi-Arabië dat terrorisme financiert of samenwerking met Israëlische defensiebedrijven normaliseert. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de Belgische en Europese medeplichtigheid aan deze mensenrechtenschendingen.

Meer info: https://defendthedefenders2020.wordpress.com/

Het sociale circus, naar een persoonlijke en sociale verandering toe

‘Se Essa Rua Fosse Minha’ betekent letterlijk ‘Als dit mijn straat was’ in het Portugees. Deze lokale partner organisatie van KIYO geeft kansen aan jongeren in Rio De Janeiro via hun sociale circus, een originele manier om jongeren te empoweren.

Sociaal circus?

SER richt zich op kinderen en jongeren uit sloppenwijken die worden uitgesloten van het regulier onderwijs en nauwelijks recreatiemogelijkheden kennen. Het sociale circus maakt het mogelijk op een speelse, inclusieve en laagdrempelige manier met deze kinderen en jongeren te werken aan kinderrechten en empowerment. SER maakt moeilijke maatschappelijke thema’s (zoals discriminatie, identiteit, milieu) bespreekbaar onder jongeren. Zo leren ze van elkaar en staan ze sterker in de maatschappij: kinderen en jongeren groeien uit tot leiders die ook buiten het circus aan kinderrechten en empowerment werken: ‘ser multiplicador’: het vermenigvuldigingseffect. SER pakt ongelijkheid aan, en probeert de vicieuze cirkel van armoede te doorbreken.

 

Paulo Freire & Augusto Boal

Aan de basis van de sociale circusmethodologie in Brazilië staan twee grote ‘denkers en doeners’, Paulo Freire en Augusto Boal. Zij zagen de aanpak van de maatschappelijke veranderingsprocessen in Brazilië realiseerbaar via een pedagogische aanpak die personen tot centrale actor helpen uitgroeien van persoonlijke en collectieve bewustwording rond hun rechten. Deze bewustwording en empowerment op grote schaal zou dan ook de maatschappij verbeteren, sociale ongelijkheid doen verminderen, inclusie en participatie voor allen voorzien, als behoeder van de democratie en garantie van alle mensenrechten.

 

Concreet?

De workshops zelf omvatten praktijkoefeningen waar elk kind of jongere zijn eigen ritme kan volgen. Ze doorlopen een verkenningscyclus van de verschillende circusnummers, van grondoefeningen tot verder gevorderde hoogteacrobatie, op basis van eigen voorkeur en motivatie. Het verschil met het gewone circus is dat de diverse technieken aangevat worden om de persoonlijke en sociaal gebonden verandering na te streven waarvan de deelnemer droomt:

  1. GRONDOEFENINGEN bouwen vertrouwen en standvastigheid op. Hier wordt mee gestart want dit is de basis om van te vertrekken met plannen en veranderen. De jongeren worden aangemoedigd om te durven loskomen van de grond, om daarna weer stevig met hun voeten op de grond te landen.
  2. JONGLEREN doelt op concentratie en focus op wat echt belangrijk is in het leven, om dan samen een solidair engagement te durven en kunnen aanhouden.
  3. EENWIELER stimuleert coördinatie en vlot bewegen in de ruimte, waarbij jongeren rechten voor zichzelf en anderen kunnen behartigen. Het betekent ook leren evenwichtig in het leven staan.
  4. TRAMPOLINE werkt aan besluitvaardigheid. Het laat jongeren toe om te vliegen, beslissingen te durven nemen, risico’s te analyseren. Ze leren dat geen illusies of drugs nodig zijn om los te komen van de grond en zich vrij te voelen.
  5. HOOGTE-ACROBATIE EN LUCHTWERK bouwt vertrouwen op hoger niveau, zodat de jongeren “vleugels” krijgen om hun levensproject uit te werken en deel te nemen aan een sociaal veranderingsproject. Motorisch vraagt het een sterke ontwikkeling van de romp en buikspieren want ze moeten het hele lichaam dragen. De wereld krijgt een ander perspectief van het leven vanuit de hoogte. De wereld willen aanpakken staat hier voorop: risico’s durven nemen, grenzen opzoeken en samenwerken.

Geëmancipeerde vrouwen in Vila Vila

Aynisuyu is een partnerorganisatie van Solidagro in Bolivia die werkt aan de lokale ontwikkeling en verspreiding van agro-ecologische modellen in het kader van het recht op gezonde voeding en water. Ze werken met publieke en private actoren, met aandacht voor arme boeren en kwetsbare groepen zoals vrouwen, kinderen en jongeren.

Aynisuyu heeft in Vila Vila, een rurale gemeente in de Cono Sur regio, departement Cochabamba,  vanaf 2017 een proces op gang gezet  van sensibilisering en capaciteitsversterking van de overheid en basisorganisaties van Vila Vila rond de toepassing van de Wet voor Aanvullende Voeding op Scholen, een reglement dat in 2018 in werking is getreden.  De boerinnenorganisatie Bartolina Sisa van Vila Vila is de grote leverancier van lokale voedzame producten voor het Schoolontbijt.  Santusa Romero Crespo is de secretaris van deze organisatie op subcentraal niveau:

 

 “De vrouwenorganisatie was erg zwak omdat er geen middelen waren voor deelname aan bijeenkomsten van Bartolina Sisa op hogere niveaus. We hebben veel nagedacht over hoe we eigen inkomsten kunnen genereren. Met steun van Aynisuyu verwerken we sinds drie jaar granen en peulvruchten die lokaal worden geproduceerd en verwerkt in voedzame drankjes voor de kinderen op school. Na drie jaar zijn we als vrouwenorganisatie meer een eenheid geworden en is een aparte directie opgericht speciaal voor het functioneren van deze producentenorganisatie. Dankzij de inkomsten kan de directie van de overkoepelende vrouwenorganisatie zich nu beter mobiliseren. Het initiatief heeft de aandacht getrokken van meer boerinnen om producten te leveren aan deze producentenorganisatie of om te werken voor een dagloon. Het aantal leden is het afgelopen jaar toegenomen van 71 tot 99 vrouwen uit zes dorpen”. De vrouwenorganisatie en de producentenorganisatie versterken elkaar dus wederzijds. De economische ontwikkeling van de vrouwen is een belangrijke stap in hun emancipatieproces. De boerinnen kopen de producten lokaal op zodat ze ook een nieuwe afzetmarkt verschaffen aan boerengezinnen. En tegelijkertijd verbetert het initiatief, dus de voeding van de kinderen.