Recht op permanent gebruik van groentetuinen in Burkina Faso

Als het gaat om het recht op voedsel is de toegang tot landbouwgrond een groot probleem voor vrouwen in Burkina Faso. Dankzij de analyse die werd uitgevoerd door Solidagro’s partners en lokale maatschappelijke organisaties, werden de oorzaken van deze moeilijkheden stuk voor stuk in kaart gebracht.

In Burkina Faso hebben de partners van Solidagro een zeer goede kennis van de context waarin ze werken, waardoor ze relevante oplossingen kunnen aanreiken voor de problemen waarmee de doelgroepen worden geconfronteerd.

Toen bijvoorbeeld bleek dat er drempels waren waardoor vrouwengroepen in het droge seizoen niet met groenteteelt begonnen, analyseerden de partners de situatie met de leden van deze basisorganisaties. Ze ontdekten dat de rechten van vrouwen om toegang te krijgen tot landbouwgrond voortdurend in vraag werd gesteld en dat de groentetuinen aan het einde van elk project/programma hen opnieuw werden ontnomen. Tegenover deze achtergrond bleven de plichtsdragers passief. Dit kan te wijten zijn aan het sociale en traditionele karakter in de Burkinese maatschappij, dat erg gevoelig blijft bij het spreken over vrouwenrechten. Daarnaast is de wetgeving over landgebruik moeilijk om toe te passen. Een eerste stap is het identificeren van de plichtsdragers die het landbezit kunnen vergemakkelijken. Dit zijn de landeigenaren en de lokale autoriteiten.

Een goede stakeholderanalyse en het besef van vrouwen over hun recht op landbouwgrond leidden tot effectieve onderhandelingen. Deze maakten het mogelijk om percelen permanent beschikbaar te maken voor de vrouwengroepen. Uit dit proces blijkt dat het opeisen en toegankelijk maken van landbouwgrond gemakkelijker is voor een basisorganisatie dan voor individuele vrouwen.

Colette, boerin in Burkina Faso en fier het te zijn

Colette is lid van een basisorganisatie in Burkina Faso gesteund door Solidagro. Ze vertelt ons hoe ze hierbij meer zelfvertrouwen kreeg en nu in het openbaar haar mening durft te uiten, als boerin, maar zeker ook als vrouw.

Mijn naam is Colette, ik ben 51 jaar oud, heb 6 kinderen en ik woon in Zitougou, een dorp in de gemeente Zabré in Burkina Faso. Ik ben lid van de “Koudawouré Aminga”-groep. Dit is een basisorganisatie met als doel de lokale ontwikkeling en verbetering van onze levensomstandigheden.

Voordat Solidagro in het gebied actief was, werkten we zonder enige technische ondersteuning. Om de bodem te bemesten, kochten we kunstmest en voor de behandeling van onze planten gebruikten we chemische bestrijdingsmiddelen. Onze bronnen droogden snel op omdat we geen idee hadden hoe het water voor ons groenteperceel te beheren. Sinds de samenwerking met Solidagro ben ik beter toegerust voor de groenteteelt: ik heb mijn productiemethode aangepast en dankzij de toepassing van technieken die voor ons helemaal onbekend waren, gebruik ik geen chemische meststoffen noch pesticiden meer.

Nu heb ik meer economische draagkracht, want in plaats van de chemische inputs te kopen, produceer ik zelf organische meststoffen en dus kan ik mijn geld sparen voor de uitgaven voor het onderwijs van mijn kinderen, wat ik vroeger niet kon doen. Mijn gezondheid is verbeterd doordat het werk is verlicht, waardoor ik minder moe ben. Ik heb nu ook toegang tot een gevarieerd dieet en consumeer wat ik produceer met mijn gezin, terwijl voorheen alles bedoeld was voor de verkoop. Een laatste verandering die ik kan bevestigen, is het feit dat ik me durf uit te spreken in onze basisorganisatie, iets dat ik nooit eerder heb durven doen. Ik heb nu meer zelfvertrouwen.

 

Dit laatste punt verdient meer informatie. Partners van Solidagro zijn opgeleid om gender in hun activiteiten te integreren. Tijdens trainingen wordt bijvoorbeeld de keuze van trainingslocaties en uren bepaald met deelname van alle leden (man en vrouw). Ook worden vrouwen tijdens de training aangemoedigd om hun mening te geven en actief deel te nemen. Het versterken van technische, alfabetiserings- en leiderschapscapaciteiten heeft het voor vrouwen mogelijk gemaakt om meer ruimdenkend en assertiever te zijn. We zien steeds meer vrouwen die niet aarzelen om in het openbaar te spreken en zich duidelijk te uiten. In gemengde basisorganisaties krijgen vrouwen toegang tot verantwoordelijke functies. Volgens hun getuigenissen heeft bewustmaking over het gemeenschappelijke beheer van huishoudelijke middelen en een betere communicatie tussen man en vrouw, geleid tot een beter wederzijds begrip. Vrouwen getuigen dat ze onderhandelingsvaardigheden hebben verworven (inzicht, kennis, inkomen), wat betekent dat mannen er bij de besluitvorming rekening mee houden. Het empowermentprofiel dat door de partners van Solidagro wordt gebruikt, bestaat uit 4 elementen: de geletterde vrouw, de vrouw die haar middelen beheert, de vrouw met toegang tot productiefactoren en de vrouw met toegang tot krediet. Deze indicatoren zijn exponentieel geëvolueerd binnen de gemeenschappen waarmee de partners van Solidagro samenwerken.

Strijd tegen voedselonzekerheid, maar eveneens voor rechten

In Burkina Faso is het weinig gebruikelijk om je rechten op te eisen. De partners van Solidagro werken samen met leden van lokale gemeenschapsorganisaties, zodat die zich meer bewust worden van het lokale en nationale beleid en hun rechten kunnen claimen wanneer deze niet worden toegepast.

De niet-evidentie van het recht op voedsel

In Burkina Faso, waar Solidagro samen met zijn partners actief is, zijn de begunstigde landbouwers overtuigd van het belang van agro-ecologische praktijken om voedselonzekerheid en de gevolgen van de klimaatverandering te bestrijden. Toch is het er voor niemand vanzelfsprekend om over het recht op voedsel praten.

Daarom geven de partners van Solidagro niet enkel trainingen in agro-ecologische productietechnieken aan de leden van de basisorganisaties waar ze mee samenwerken. Ze willen hen ook laten begrijpen wat de onderliggende oorzaken zijn van het niet respecteren van hun recht op voedsel.

 

Gemeentelijk beleid dat hen aanbelangt

Om dit aan te pakken wilden de Solidagro-partners de leden van de basisorganisaties informeren over het gemeentelijk beleid dat hen aanbelangt. De partners deelden de sectorale beleidsdocumenten van de ministeries die verantwoordelijk zijn voor plattelandsontwikkeling. Ze organiseerden ook workshops waarin gemeenteambtenaren en technische overheidsdiensten, die verantwoordelijk zijn voor plattelandsontwikkeling, hun structuren voorstelden, evenals de verschillende aan hen toegewezen opdrachten, de uitgevoerde projecten en het nationale beleid dat aan deze projecten ten grondslag ligt.

Door deze informatie begrijpen de leden van de basisorganisaties dat er maatregelen getroffen worden door de overheid en door de gemeentebesturen om de voedselzekerheid te waarborgen, maar dat deze voorzieningen niet steeds worden geïmplementeerd.

Andere workshops waren meer specifiek gericht op de analyse van de uitvoering van gemeentelijke ontwikkelingsplannen. Hierdoor konden leden van de basisorganisaties de plichtsdragers identificeren die verantwoordelijk waren voor het niet realiseren van een aantal van hun rechten, en meer specifiek hun recht op voedsel. Het werd ook duidelijk dat de uitvoering van deze plannen op het vlak  van agro-ecologische maatregelen eerder beperkt is.

De leden van de basisorganisaties hebben sindsdien de overheden aangesproken over deze informatie, die onvoldoende wordt verspreid, en ook over het feit dat hun rechten op vlak van voedselzekerheid niet worden gerespecteerd.